CÁC BIẾN CHỨNG ĐIỀU DƯỠNG CẦN THEO DÕI SAU KHI CHỌC TUỶ SỐNG GÂY TÊ
1. Tụt huyết áp và mạch chậm
Nguyên nhân: Do tác dụng ức chế thần kinh giao cảm, làm giãn mạch, giảm nhịp tim và gây tụt huyết áp.
Phòng ngừa: Truyền trước 500 – 1000 ml dung dịch NaCl 0.9% hoặc Ringer Lactat.
Xử trí:
- Kê cao chân để cải thiện tuần hoàn tĩnh mạch trở về.
- Tiêm tĩnh mạch Éphédrine 5 – 10mg, có thể lặp lại nếu cần.
- Bù dịch tinh thể 500 – 1000ml hoặc dịch keo (gélofusine, HEA 6 – 10%).
- Atropine 0,5 – 1mg nếu mạch chậm. Trường hợp nặng có thể dùng Adrenaline.
2. Buồn nôn và nôn
Nguyên nhân: Thường gặp khi tụt huyết áp, thay đổi áp lực nội sọ hoặc do tác dụng phụ của thuốc nhóm Morphine.
Xử trí:
- Bù dịch, nâng huyết áp bằng Éphédrine.
- Sử dụng thuốc chống nôn như Primperan, Atropine…
3. Nhức đầu
Đặc điểm: Xuất hiện sau 24 – 48 giờ do rò dịch não tủy khi rách màng cứng. Người trẻ tuổi dễ mắc hơn.
Phòng ngừa:
- Sử dụng kim nhỏ, vát kim song song với thớ sợi màng cứng để hạn chế rách.
- Truyền dịch trước để đảm bảo thể tích tuần hoàn.
Điều trị:
- Nằm bất động, tránh vận động mạnh.
- Bù dịch, dùng thuốc giảm đau, Caffeine 200 – 400mg tiêm tĩnh mạch (có thể lặp lại sau 3 giờ hoặc dùng đường uống).
- Thực hiện Blood Patch: Lấy 10 – 20ml máu tự thân bơm vào khoang ngoài màng cứng để bịt lỗ thủng.
4. Bí tiểu
Nguyên nhân: Tác dụng phụ của thuốc tê hoặc Morphine làm tăng trương lực cơ thắt cổ bàng quang, ức chế đám rối thần kinh cùng.
Xử trí:
- Chườm nóng vùng bụng dưới.
- Dùng thuốc Prostigmine.
- Đặt ống thông tiểu và bơm Xylocaine vào bàng quang nếu cần.
5. Đau tại chỗ chọc vùng lưng
Nguyên nhân: Do tổn thương dây chằng hoặc mô mềm dưới da.
Phòng ngừa: Chọn kim nhỏ, hạn chế chọc nhiều lần.
Điều trị: Sử dụng thuốc giảm đau, thuốc an thần nếu cần.
6. Các biến chứng thần kinh
Biểu hiện:
- Tổn thương rễ thần kinh gây loạn cảm, tăng cảm giác đau.
- Hội chứng đuôi ngựa, viêm màng não – não do nhiễm trùng.
- Trường hợp nặng có thể liệt do tổn thương tủy hoặc tụ máu chèn ép thần kinh.
Điều trị:
- Thuốc giảm đau, an thần nếu triệu chứng nhẹ.
- Nếu có dấu hiệu nhiễm trùng: dùng kháng sinh.
- Nếu có chèn ép thần kinh: phẫu thuật giải phóng chèn ép.
Lưu ý quan trọng: Đảm bảo vô trùng tuyệt đối trong kỹ thuật và tôn trọng các chỉ định – chống chỉ định.
Kết luận
Chọc tủy sống gây tê là kỹ thuật an toàn và hiệu quả khi được thực hiện đúng quy trình. Tuy nhiên, điều dưỡng cần theo dõi sát sau thủ thuật để phát hiện sớm các biến chứng như: tụt huyết áp, nhức đầu, bí tiểu, đau lưng hay biến chứng thần kinh.
Việc xử trí kịp thời không chỉ giúp người bệnh hồi phục nhanh hơn mà còn hạn chế tối đa nguy cơ biến chứng nặng.
Nếu bạn đang tìm hiểu về kỹ thuật này, hãy tham khảo thêm ý kiến từ bác sĩ chuyên khoa Gây mê hồi sức để có cái nhìn đầy đủ và an toàn nhất.
Nguồn CLB Truyền Thông
